Tarcza antykryzysowa 3.0 – co znajduje się w założeniach projektu?

Sejm przyjął część poprawek Senatu do nowelizacji tarczy antykryzysowej (tarczy 3.0) . Ustawa zakłada rozszerzenie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Uchwalono już trzecią wersję tarczy antykryzysowej.

Tarcza antykryzysowa 3.0. – zmiany dotyczące przedsiębiorców

Z punktu widzenia właścicieli firm, najważniejszą zmianą jest ta dotycząca składek ZUS. Obecne zapisy tarczy antykryzysowej zwalniają z ich opłacania wszystkich przedsiębiorców, którzy zatrudniają do 49 pracowników. Należało jednak pamiętać, iż aby skorzystać ze zwolnienia, ich przychód nie może przekraczać limitu 300 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Oznacza to, że zwolnienie przysługiwało tym, którzy nie notowali przychodu wyższego niż ok. 16 tys. złotych.

Tarcza antykryzysowa 3.0 w swoich zapisach zakłada rozszerzenie tego zwolnienia. Przedsiębiorcy będą mogli przestać płacić składki ZUS, jeżeli ich przychód przekracza 300 proc., ale dochód nie jest wyższy niż 7 tys. złotych. Ulga dotyczy tylko dwóch miesięcy. Mowa o składkach za kwiecień i maj.

Zmienią się także zasady naliczania tzw. czerwcowych emerytur. Zapisy tarczy antykryzysowej 3.0 przewidują bowiem, że w przypadku czerwcowych wniosków do ustalenia wysokości emerytury będą wykorzystywane zasady funkcjonujące w maju bieżącego roku. Ale tylko w przypadku jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego.

Pozostałe założenia projektu tarczy antykryzysowej 3.0 (dla przedsiębiorców) opisane szerzej poniżej nie zostały zmienione, tzn. zostały wprowadzone w swojej pierwotnej formie.

Rzecznik rządu o zmianach niekorzystnych dla pracowników

Niektóre opisane poniżej propozycje zmian są tak niekorzystne dla pracowników, że w mediach zawrzało. W poniedziałek 27 kwietnia informacje o projekcie tzw. tarczy 3.0 obiegły media. Nie zostały one jednak oficjalnie potwierdzone przez Radę Ministrów.

Poniżej opisałam główne założenia wstępnego projektu tarczy 3.0

Obniżenie pensji pracowników o 10%

Wstępny projekt tarczy 3.0 przewiduje możliwość obniżenia przez pracodawcę wymiaru czasu pracy do 10% bez porozumienia z pracownikami lub związkami zawodowymi. Należy przypomnieć, że pracodawca już teraz może zmniejszyć wymiar czasu pracy do 20% (maksymalnie do połowy etatu), jeżeli wprowadzi w firmie przestój ekonomiczny. Taka decyzja wymaga jednak wcześniejszych konsultacji ze związkiem zawodowym, a jeżeli takowy nie działa przy zakładzie pracy – z obiektywnie wybranymi przedstawicielami pracowników.

Obniżenie pensji przez złożenie oświadczenia

Pracodawca miałby możliwość obniżenia pracownikowi wymiaru czasu pracy o 10% poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia. Tym samym pensja osoby zatrudnionej także mogłaby zmniejszyć się o 10%. Ani związki zawodowe, ani przedstawiciele pracowników nie mieliby wpływu na decyzję firmy.

Zwolnienie przez e-mail

Pracowników może również niepokoić propozycja zmian dotyczących formy wypowiedzenia umowy o pracę. Pracodawca mógłby wypowiedzieć pracownikowi umowę przez wysłanie wiadomości e-mail. Zwalniany pracownik miałby 7 dni na wyrażenie sprzeciwu wobec takiej decyzji. Firma powinna rozpatrzyć ewentualny sprzeciw pracownika w ciągu 3 dni i udzielić na niego odpowiedzi. Nawet jeżeli pracownik wyraziłby sprzeciw wobec zwolnienia, nie wpłynęłoby to na bieg wypowiedzenia. Sprzeciw pozwoliłby jednak zwolnionemu pracownikowi wydłużyć termin odwołania od decyzji pracodawcy z 21 dni o dni rozpatrywania sprzeciwu. Osoba niezgadzająca się na wypowiedzenie umowy mogłaby dochodzić swoich praw na drodze sądowej.

Uwaga: w trakcie przygotowywania jest tarcza antykryzysowa 4.0, której projekt zakłada likwidację możliwości zwolnień za pomocą wiadomości e-mail.

Mailowe konsultacje ze związkami zawodowymi

Projekt tarczy 3.0 zakłada także, że pracodawca będzie miał możliwość skonsultowania kwestii zwolnień pracowników drogą mailową ze związkowcami zawodowymi i przedstawicielami pracowników. Związek zawodowy miałby 7 dni na zaopiniowanie planów związanych z redukcją etatów. Pracodawca powinien ustosunkować się do takiej opinii w ciągu 3 dni. Tzw. wypowiedzenia zwalniające odbywałyby się na takich samych zasadach.

Zwalnianie pracowników z dodatkowymi źródłami dochodów

Konsultowany projekt ułatwia również pracodawcom rozwiązywanie umów z pracownikami posiadającymi inne źródła dochodów, m.in. z:

• emerytury
• renty
• działalności gospodarczej
• pełnienia funkcji
• dochodów pasywnych (np. z odsetek od posiadanego kapitału)
• z praw majątkowych (np. autorskich)
• z innych świadczeń z ZUS

Jeżeli zmiany weszłyby w życie, pracodawca mógłby zwolnić w pierwszej kolejności emerytów czy tych pracowników, którzy dorabiali do pensji.

Uwaga: projekt tarczy antykryzysowej 4.0, znosi możliwość zwolnień pracowników ze względu na ich dodatkowe źródła dochodu.

Wysyłanie na przymusowy urlop

Kolejna propozycja zmian dotyczy urlopów. Pojawił się pomysł, aby pracodawca mógł decydować o terminie urlopu pracownika (dotyczy to maksymalnie 30 dni zaległego urlopu oraz maksymalnie połowy tegorocznego urlopu). Oznacza to, że pracownik mógłby zostać wysłany na przymusowy urlop.

Likwidacja ZFŚS

Kolejny zapis wstępnego projektu tarczy antykryzysowej zwalniałby pracodawców z obowiązku tworzenia ZFŚS, czyli Zakładowych Funduszy Świadczeń Socjalnych.

Zawieszenie układów zbiorowych

Firmy, których obroty spadły przez epidemię koronawirusa lub przedsiębiorstwa, których wydatki z funduszu płac wzrosły o kwotę wyliczoną według określonego wzoru, mogłyby zawiesić postanowienia układów zbiorowych oraz innych porozumień zawartych ze stroną reprezentującą interesy pracowników.

Przestój ekonomiczny niezależnie od spadku obrotów

Pracodawcy mieliby możliwość wprowadzenia przestoju ekonomicznego bez konkretnego, procentowego spadku obrotów. Należy jednak dodać, iż aby dostać zapomogę od państwa, musieliby odnotować określony spadek.

Dopłaty do pensji pracowników przez 12 miesięcy

Firma mogłaby dostać dopłatę do pensji pracowników pod warunkiem, że wzrósł koszt wynagrodzeń w stosunku do przychodów ze sprzedaży towarów lub usług (miesiąc do miesiąca przypadającego po 1 marca 2020 r.). Pracodawcy mogliby otrzymywać dopłaty do wynagrodzeń pracowników maksymalnie przez 12 miesięcy od momentu zakończenia epidemii. Aby obniżyć wymiar czasu pracy o 20%, pracodawca nadal musiałby przeprowadzić konsultacje ze związkowcami lub przedstawicielami pracowników.

Brak prawa do odprawy

Wobec pracowników objętych uproszczoną procedurą zwalniania nie miałyby zastosowanie przepisy o zwolnieniach grupowych. Zwalniani pracownicy traciliby także prawo do odprawy. W przypadku zwolnień grupowych, kiedy pracę traci więcej niż 20 osób, zwalniani pracownicy nie mieliby prawa do odprawy (obecnie wynosi ona równowartość trzymiesięcznej pensji).

Zwolnienia z obowiązku opłacenia składek dla kolejnych firm – nowe propozycje limitów

W projekcie tzw. tarczy antykryzysowej 3.0 znalazły się również nowe warunki skorzystania ze zwolnienia z opłacania składek odprowadzanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez samozatrudnionych. Skorzystają z niego osoby, którym obecne przepisy nie dawały tego prawa.

Do tej pory, ze zwolnienia z opłacania składek na ZUS mogli skorzystać ci samozatrudnieni, których przychód nie przekraczał 15 681 zł, czyli 300 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Spełniający ten warunek mogli ubiegać się o umorzenie obowiązku płacenia za marzec, maj i kwiecień.

Powyższy warunek wykluczał tych przedsiębiorców, których przychód był wyższy niż wskazany limit, ale ze względu na rodzaj prowadzonej działalności ich dochody były o wiele niższe. Tak mogło być choćby w przypadku piekarni, które to osiągają wysokie przychody, ale ich koszty są proporcjonalnie duże.

Projekty zmian zaproponowane w przyjętej przez rząd tarczy 3.0 rozszerzają prawo do skorzystania ze zwolnienia na przedsiębiorców, których przychód w miesiącu, za który składany jest wniosek, był wyższy niż wspomniane 15 681 zł, ale dochód w lutym nie przekroczył 7 tys. zł. Takim osobom przysługiwać będzie zwolnienie z obowiązku opłacania składek za kwiecień i maj.

O zwolnienie z obowiązku opłacania składek za te dwa miesiące ubiegać się będą mogły także osoby, które zaczęły prowadzić działalność przed 1 kwietnia 2020 r. W ich przypadku zwolnienie dotyczyć będzie składki zdrowotnej, gdyż korzystają z ulgi na start.

Warunki, które muszą spełnić są tożsame z obowiązującym – to osiągnięcie w miesiącu, za który składany jest wniosek, przychodu niższego niż 15 681 zł. Projekt tarczy zakłada także przyznanie zwolnienia nowym firmom, których przychód przekroczy tę kwotę, o ile dochód w lutym nie będzie wyższy niż 7 tys. zł.

Autor: Adriana Głuchowska